Δημοτική Ενότητα Αγίας Παρασκευής
Αγία Παρασκευή, Νάπη
Αγία Παρασκευή
Το χωριό της Αγίας Παρασκευής βρίσκεται σχεδόν στο κέντρο του νησιού της Λέσβου και έχει μόνιμο πληθυσμό λίγο περισσότερο από 2000 κατοίκους. Είναι κτισμένη σε λεκανοπέδιο, που περιβάλλεται από χαμηλά βουνά φυτεμένα με ελιές και μικρούς γυμνούς λόφους και σχεδόν όλος ο οικισμός αποτελείται από αγροκτήματα και αστικά σπίτια χτισμένα με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Λέσβου. Συχνά αναφέρεται ως το «Μικρό Παρίσι του Αιγαίου», λόγω της κομψής «αγοράς» και της εκπληκτικής αρχιτεκτονικής του, με αρχοντικά και παραδοσιακά σπίτια που αναδεικνύουν τη βενετσιάνικη και ρωμαϊκή κατοχή του νησιού, εκ των οποίων το Δημοτικό Σχολείο Αγίας Παρασκευής, το πρώην Δημαρχείο και η εκκλησία του Ταξιάρχη ξεχωρίζουν. Το χωριό λέγεται ότι πήρε το όνομά του από τη μοναδική εκκλησία της Αγίας Παρασκευής που βρίσκεται μέσα σε μια σπηλιά και η περιοχή της Αγίας Παρασκευής έχει χαρακτηριστεί με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού ως Ιστορικός Τόπος (ΦΕΚ 328 Α.Α.Π. / 17-9-2013).
Λίγα χιλιόμετρα δυτικά της Αγίας Παρασκευής, στην πλαγιά ενός ελαιόφυτου λόφου, βρίσκεται ο αρχαίος ναός της Κλοπεδής, ο οποίος θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους σε ολόκληρη τη Λέσβο. Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι ο ναός ήταν αφιερωμένος στον Απόλλωνα, και ότι χτίστηκε αρχικά τον 8ο αιώνα πριν πάρει την τελική του μορφή στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. Οι ανασκαφικές εργασίες στον χώρο αποκάλυψαν τα ερείπια δύο αρχαίων κτισμάτων, ενός μικρού ναού και ενός πολύ μεγαλύτερου κτηρίου που κοσμούν ψηλές, χαριτωμένες κολώνες και 46 μοναδικά διακοσμητικά κιονόκρανα. Ο αρχαίος ναός της Κλοπεδής αξίζει σίγουρα να τον επισκεφθείτε καθώς αποτελεί κύριο δείγμα αρχαίας αρχιτεκτονικής και παραμένει το μοναδικό αιολικό κτίσμα που έχει ανακαλυφθεί στην Ελλάδα.
https://agiaparaskevilesvou.gr/
Λίγα χιλιόμετρα έξω από την Αγία Παρασκευή και κοντά στα βόρεια σύνορα της επικράτειας της αρχαίας πόλης Πύρρας, βρίσκεται το «Ιερό των Μέσσων», κυριολεκτικά στον “ομφαλό” της λεσβιακής γης, στο μέσον του νησιού, εξ ου και το όνομά του. Χρονολογείται στον 3ο αιώνα π.Χ. και υπήρξε τόπος λατρείας για το σύνολο των αρχαίων Λεσβιακών πόλεων. Εικάζεται ότι ήταν αφιερωμένος στον Δία, την Ήρα και τον Διόνυσο. Ο ναός ήταν ιωνικού είδους ρυθμού, με οκτώ κίονες, γεγονός που τον καθιστά μοναδικό σε όλη την Ελλάδα. Αργότερα, όταν άκμασε ο Χριστιανισμός, μετατράπηκε σε βυζαντινή βασιλική, αφιερωμένη στον αρχάγγελο Μιχαήλ (Ταξιάρχη).
Στις παρυφές της Αγίας Παρασκευής θα βρείτε τη «Γέφυρα Κρεμαστής» , που θεωρείται ότι χτίστηκε την εποχή που κυριαρχούσαν οι Γατελούζοι γύρω στο 1300 για επικοινωνία μεταξύ των κάστρων της Μυτιλήνης και της Μήθυμνας. Το γεφύρι έχει ύψος 8,5 μέτρα και θεωρείται ένα από τα καλύτερα διατηρημένα μεσαιωνικά πέτρινα γεφύρια στην Ελλάδα. Πρόκειται για αριστούργημα τεχνικής που δείχνει τις γνώσεις των κτιστών της εποχής. Η τοπική παράδοση διηγείται ότι ο πρωτομάστορας της γέφυρας εντοίχισε έχτισε τη γυναίκα του μέσα στα θεμέλια της γέφυρας, μια πράξη που θα εξασφάλιζε ότι η γέφυρα θα παραμείνει ισχυρή στο πέρασμα των αιώνων. Μπορείτε να βρείτε στην κορυφή της καμάρας έναν λευκό γωνιόλιθο πάνω στο οποίο έχει χαραχθεί σταυρός. Εικάζεται ότι εκεί από κάτω είναι το σημείο όπου ο πρωτομάστορας εντοίχισε έχτισε τη γυναίκα του.
Στην είσοδο του χωριού υπάρχουν παλιά βιομηχανικά κτίρια, κυρίως ελαιοτριβεία. Ένα από αυτά έχει αναστηλωθεί και στεγάζει το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, ένα κτίριο του 1910 που αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής. Οι επισκέπτες μπορούν επίσης να ανακαλύψουν τα διάφορα στάδια παραγωγής, αποθήκευσης και εμπορίου ελαιολάδου στο μουσείο.
Αξίζει επίσης να δείτε την Παλαιοχριστιανική βασιλική Χαλινάδου και τα ερείπια τεσσάρων παλιών νερόμυλων κοντά στον Μυλοπόταμο.
Η περίοδος του καρναβαλιού και η γιορτή του Αγίου Χαραλάμπου είναι η ιδανική στιγμή για να επισκεφθείτε την Αγία Παρασκευή για να γνωρίσετε τις τοπικές παραδόσεις, τη μουσική και τα τοπικά εδέσματα. Το ελαιόλαδο, τα γαλακτοκομικά, τα γλυκά και το μέλι είναι εξαιρετικά εδώ και θα τα βρείτε στους τοπικούς αγροτικούς και γυναικείους συνεταιρισμούς!
Νάπη
Το χωριό Νάπη βρίσκεται 3 χιλιόμετρα βόρεια της Αγίας Παρασκευής και είναι χτισμένο στην πλαγιά ενός λόφου, που τυγχάνει να είναι επίσης αγαπημένο σημείο και για πεζοπόρους και παρατηρητές πουλιών! Εάν βρίσκεστε κοντά στην περιοχή, επισκεφθείτε την Αρχαιολογική και Λαογραφική Συλλογή Νάπης, η οποία στεγάζεται στις εγκαταστάσεις του Γυμνασίου της Νάπης και είναι προσβάσιμη κατόπιν αιτήματος στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου. Οι επισκέπτες εδώ μπορούν να θαυμάσουν μια σειρά από γεωργικά εργαλεία και παλιά οικιακά σκεύη, παραδοσιακές φορεσιές, παραδοσιακά έπιπλα και κοσμήματα που δόθηκαν από τον ντόπιο πληθυσμό, καθώς και έναν πίνακα του ντόπιου καλλιτέχνη «Θεόφιλου» και πέντε αιολικά κιονόκρανα από την αρχαιότητας. Οι επισκέπτες δεν πρέπει επίσης να παραλείψουν να επισκεφθούν τον Ιερό Ναό του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου με το βυζαντινό τέμπλο του από τον 18ο αιώνα.
Αγία Παρασκευή
| 1. Το Ιερό της Κλοπεδής, αφιερωμένο στον Απόλλωνα (Ναπαίος Απόλλωνας). Το ιερό βρίσκεται 4 χλμ νοτιοδυτικά της Αγίας Παρασκευής, περιτριγυρισμένο από ελαιώνες και με θέα στον κόλπο της Καλλονής. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδος. | |
| 2. Το αρχαίο Ιερό των Μέσσων, ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μνημεία της Λέσβου, νότια της Αγίας Παρασκευής αμέσως μετά τις αλυκές της Καλλονής με κατεύθυνση τη Μυτιλήνη | |
| 3. Το μεσαιωνικό τοξωτό γεφύρι της Κρεμαστής – το μεγαλύτερο πέτρινο γεφύρι της Λέσβου, χτισμένο από τους Γατελούζους πάνω από τον ποταμό Τσικνιά, πολύ κοντά στην Αγία Παρασκευή. | |
| 4. Τα ερείπια της παλαιάς χριστιανικής βασιλικής του Αγίου Γεωργίου «Χαλινάδος» που βρίσκεται 6 χλμ νοτιοανατολικά της Αγίας Παρασκευής. | |
| 5. Τα ερείπια μεσαιωνικού χωριού «Γέρνα» 2 χλμ νότια της Αγίας Παρασκευής. | |
| 6. Η εκπληκτική παραδοσιακή και νεοκλασική αρχιτεκτονική πολλών αρχοντικών, εμπορικών και βιομηχανικών κτιρίων της περιοχής. Μην χάσετε το όμορφο Δημοτικό Σχολείο στην κεντρική πλατεία της Αγίας Παρασκευής, το πρώην Δημαρχείο που στεγάζει σήμερα δημοτικά γραφεία, το «Καφενείο Αλάμπρα» και πολλά άλλα. | |
| 7. Η εκκλησία του Ταξιάρχη που χτίστηκε το 1856. | |
| 8. Το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου, παλαιότερα παλιό κοινόχρηστο ελαιοτριβείο που κατασκευάστηκε το 1910 σύμφωνα με τα ίδια πρότυπα των βιομηχανικών κτιρίων του Αϊβαλιού και της Σμύρνης. | |
| 9. Το παρεκκλήσι-Ησυχαστήριο της Αγίας Παρασκευής που βρίσκεται σε βράχο σπηλιά στους πρόποδες του Προφήτη Ηλία. | |
| 10. Η κεντρική πλατεία της Αγίας Παρασκευής με γραφικά παραδοσιακά «καφενεία», ταβέρνες, καφετέριες και μαγαζιά, που σφύζουν από ζωή. | |
| 11. Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Αγίας Παρασκευής και ελαιοπαραγωγής. | |
| 12. Ο Γυναικείος Συνεταιρισμός Αγίας Παρασκευής | |
| 13. Το «Πανηγύρι του Αγίου Χαραλάμπου» τον Ιούνιο. | |
| 14. Γιορτές Καρναβαλιού στην Αγία Παρασκευή τις Απόκριες. |
Νάπη
| 1.Η Αρχαιολογική και Λαογραφική συλλογή. | |
| 2. Ο Ιερός Ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου του 18ου αιώνα. | |
| 3. Διαδρομές πεζοπορίας και παρατήρηση πουλιών. |
